วิธีการอ่านและดู Coffee Family Tree

ไม่ต้องแปลกใจครับว่าทำไมดูแล้วไม่รู้เรื่อง ก็ใช่ว่าทุกคนจะสนใจเกี่ยวกับเรื่องชีววิทยาเนอะ มันเลยเกิดปัญหาในการอ่านลำดับชั้นนั่นเอง

ผมจะอธิบายแบบง่ายๆให้อ่านและเข้าใจในไม่กี่บรรทัดก็แล้วกันครับ เวลาไปดูรูป Coffee Family Tree จะได้เข้าใจมากยิ่งขึ้น

พอดีผมกำลังทำ Slide เรื่องสายพันธุ์กาแฟที่จะใช้สอนในคอร์ส Online ที่ชื่อว่า Coffee Extraction Mastery Class. ที่อยู่ในช่วงดำเนินการถ่ายทำอยู่ตอนนี้ (6 May 2023) เรียกว่าเป็นคอร์สสอนการสกัดกาแฟที่ครบทุกกระบวนเลยก็ว่าได้ แถมเรียนได้ตลอดชีพ รอติดตามเร็วๆนี้ครับ

ผมก็เลยยกเอาเนื้อหาบางส่วนที่ทำขึ้นมาเพื่ออธิบายการลำดับชั้นให้เข้าใจกัน ก่อนอื่นเลยเราต้องทำความเข้าใจเรื่องของ Hierarchy Of Biological Classification แบบปกติกันซะก่อนตามภาพด้านล่างนี้ครับ

Image : Shutterstock

ดูจากรูปด้านบนนะครับ จะเห็นว่าการลำดับชั้นทางชีวภาพนั้นก็เริ่มจำแนกตั้งแต่ Kingdom ใหญ่สุด ในส่วนของกาแฟนั้นผมขอตัดไปเริ่มต้นแต่ Family เลยก็แล้วกันนะครับจะได้ไม่ยืดยาว

Family หรือ วงศ์
ก็คือจุดเริ่มต้นในการจำแนกเลย โดยต้นกาแฟนั้น หรือเรียกว่า Caffea จัดอยู่ในวงศ์เข็ม หรือ Rubiaceae เป็นวงศ์ของพืชมีดอกที่มีสมาชิกที่มีความสำคัญทางเศรษฐกิจหลายชนิด เช่น ต้นกาแฟ ต้นควินิน

Image : https://www.cafeimports.com/australia/blog/coffee-family-tree/

Genus (สกุล)
เอาล่ะมาถึงตรงนี้ให้ดูรูปด้านบนนี้นะครับ เราจะเริ่มไล่ลำดับออกกันบ้างละ ว่ามันเริ่มมาจาก Family -> Genus ก็จะเห็นจากภาพว่าจาก Family Rubiaceae ก็แยกจำแนกออกมาเป็นต้นกาแฟ หรือเรียกว่า Caffea แล้วแยกออกไปเป็น ชนิด หรือ Species อีกที

Species หรือ ชนิด
ก็จะเริ่มเป็นชื่อที่เราคุ้นหูกันแล้ว อย่างเช่น Arabica พอมาถึงตรงนี้ดน่าจะทำให้หลายๆคนเริ่มเข้าใจและหายสงสัยกันสักทีว่า ตกลง Arabica เนี่ยมันคือ พันธุ์ หรือ ชนิด กันแน่? คงเข้าใจกันแล้วนะครับ

Variety หรือ พันธุ์
ถ้าจะให้ผมอธิบายง่ายๆเลยมันคือ พันธุ์ต้นกำเนิด ซึ่งหลายๆคนก็มักเข้าใจกันผิดนะครับระหว่างคำว่า พันธุ์ และ สายพันธุ์

คำว่า พันธุ์ (Variety) นั้นเป็นลำดับที่ต่ำกว่า ชนิด (Species) บางคนมักจะเรียก arabica นั้นเป็นพันธุ์ แต่ความเป็นจริงแล้วมันเป็นชนิด ถ้าจะเรียกว่าพันธุ์น่าจะต้องเรียก Tipica, Java, Geisha ว่าพันธุ์น่าจะถูกต้องกว่า เพราะที่กล่าวมาทั้งหมดมันคือชนิดของ arabica นั่นเอง

ขอขยายความอีกคำที่หลายๆคนเข้าใจกันผิดเพิ่มเติมให้ครับ นั่นคือคำว่า “พรรณ” กับคำว่า “พันธุ์” สองคำนี้อ่านออกเสียงเหมือนกันแต่ความหมายต่างกันนะครับ

พรรณ หมายถึงชนิด เช่น พรรณไม้ พรรณสัตว์ ส่วน พันธุ์ จะหมายถึงพวกพ้อง เทือกเถา เหล่ากอ

และ พันธุ์ กับ สายพันธุ์ ก็มีความหมายที่ต่างกันครับ

พันธุ์ จะหมายถึง Variety เป็นลำดับทางอนุกรมวิธานที่ต่ำกว่าชนิด หรือ Species ส่วน สายพันธุ์ หรือ Strain เป็นลำดับทางอนุกรมวิธานที่ต่ำกว่าพันธุ์

อะพอแค่นี้ก็แล้วกันเริ่มลึกจะเริ่มงงกันไปใหญ่ครับ